উচ্চ মাধ্যমিক দ্বাদশ শ্রেণীর সংস্কৃত হতে বনগতাগুহা পাঠ্যাংশ টির সংস্কৃত অংশটি দেওয়া হল । বনগতা গুহা পাঠ্যাংশটির বাংলা হরফে নিম্নে দেওয়া হল।
বনগতাগুহা পাঠ্যাংশ
বনগতা গুহা
ভূমিকা
বিশ্বসাহিত্যের অন্যতম শ্রেষ্ঠ চিরকালীন সাহিত্য ‘সহস্র এক আরব্য রজনী‘। সেই গল্প সংকলনের একটি জনপ্রিয় গল্প ‘আলিবাবা ও চল্লিশ চোর’। বর্তমান পাঠ্যাংশটি সংস্কৃত ভাষায় অনুদিত সেই গল্পটির প্রথম অংশ। ‘আলিবাবা ও চল্লিশ চোর’ গল্পটিকে সংস্কৃতে অনুবাদ করেছেন শ্রী গোবিন্দকৃষ্ণ মোদক এবং তাঁর রচিত গ্রন্থটির নাম ‘চোরচত্বারিংশী কথা‘।
বর্তমান গ্রন্থে এই পাঠ্যাংশটি অন্তর্ভুক্ত করার প্রধান উদ্দেশ্য হল বিংশ শতাব্দীতে যে কয়েকজন নিষ্ঠার সঙ্গে আদিভাষা সংস্কৃতের চর্চা ও অনুশীলন করে চলেছেন তাঁদের মধ্যে একজন হলেন শ্রী মোদক। বর্তমান সময়ে সংস্কৃত ভাষা ও সাহিত্য চর্চায় আগ্রহী ছাত্র-ছাত্রীদের যেমন ধ্রুপদী সাহিত্য পড়া উচিত, তেমনই আধুনিক যুগে সংস্কৃত ভাষায় রচিত সাহিত্য, মৌলিক বা অনুবাদ সাহিত্য, যা-ই হোক না কেন, তা-ও সমানভাবে দেখা উচিত বলেই মনে হয়। একমাত্র তখনই ভারতবর্ষের এই প্রাচীন ভাষা বিস্মৃতির অতলে তলিয়ে না গিয়ে অন্যান্য ভাষার মতোই প্রবহমানতা পাবে।
गद्यांश – वनगतागृहा
( रचयिता – गोविन्दकृष्ण मोदक)
पुरा पारसीकानां पुरे कश्यपोऽलिपर्वा चेति सहोदरौ वसतः स्म । तयोर्जनको नातिप्रभूतधनो वभूव। सुतयोस्तुल्यवृत्तिरसौ मृत्युं सन्निहितं प्रेक्ष्य निजं वित्तादिकं तयोः समं व्यभजत् येन तौ विभवाद्यर्जनविषये तुल्यावस्थौ स्याताम् । अथ कश्यपः कस्यचिन्महाधनस्य पुत्रीमुद्वहत् येन सः सपद्येव नगरवासिभिर्वणिग्वरैस्तुल्यविभवो वभूव । विविधैश्च विलासैः कालमनयत् । तथा हि प्रभूतधनत्वात्, ईप्सितं किमपि वस्तु तस्य दूरासदं नासीत् ।
यथालिपर्वणः, तथा तस्य श्वशुरस्यापि, अल्पमेव वित्तमासीत् । येन सः निःश्रीक उटजे कृतावासः, आत्मानं च कलत्रापत्यानि च महता कष्टेन पुपोष। असौ प्रत्यहमूषसि समुत्थाय इन्धनच्छेदनाय विपिनं व्रजति। छिन्नमिन्धनं त्रयाणां गर्दभानां पृष्ठगतं करोति । पुरमानयति । तत्र च विक्रीणीते। ततश्च लब्धेन धनेन वृत्तिं करोति ।
अथैकदालिपवी नित्यमिव वनं गतः । तत्र च पर्याप्तं काष्ठं चिच्छेदः । तत्क्षणं दूरे नभसि विसर्पत्पांसुपटलं तस्य दृश्यतामगात् । तत्र च दत्तदृष्टिरयं जज्ञौ- एष रजस्तोमः, एतमेव देशमुद्दिश्य सवेगं प्रधावतामश्वरोहाणं बलेनोत्थाप्यते । यतोऽस्मिन्देशे राजपुरुषाः न संचरन्ति ततः तुरंगसादिभिर्दस्युभिभाव्यम् । ततोऽसावीदृशं प्रच्छन्नं
किमपि स्थानं लब्धुं सर्वतो दृशं व्यापारयामास, यत्र सः चोरापक्रमणं यावत्क्षेमेण निभृतस्तिष्ठेत् ।
चोरस्तु समीपागतान्प्रेक्ष्य, असौ सपदि निकटवर्तिनं महीरुहमारुरोह । तस्य शखास्तथा विपुला: पल्लवघनाश्चासन्, यथा तत्र स्थितोऽयं स्वयं कस्यापि दृष्टिगोचरो न भवेत्। ततो नातिदूरे विशालः शिलोच्चयो वर्तते स्म ।
ऋजून्नतस्य यस्य शिखरं मनुजस्य दूरासदमासीत् । अथ ते हयस्थाः शैलस्य पादमासाद्य अवारोहन् । अलिपवी च तान्गणयित्वा विंशतिद्वयमेतानजानात् । तैः स्वस्वसप्तयो दृढ .गुल्मशाखासु बद्धाः, तेषां वल्गा अपनीताः, कण्ठेषु च धान्यस्यूता आसञ्जिताः । अथ सर्वेऽपि ते स्वस्वपर्याणगोणी: आददिरे या भारवत्तया रजतमहारजताभ्यां पूर्ण इवावभूः ।
अन्येभ्यो विशिष्टाकारस्तेषामेकतमः अलिपर्वणा नायकत्वेन गृहीतः । सः शैलाग्रभागं प्राप्नोत्, पपाठ च
स्कन्दराज नमस्तेऽस्तु चौर्यपाटवदेशिक ।
दस्युदेव द्वारमिदं विवृतं कृपया कुरु ।।
पठितमात्र एतस्मिन्पद्ये द्वारमेकमपावृतम् । येन गुहान्तगीमी मार्गः प्रकाशतामगात् । तेन मार्गेण सवीनप्यनुचरान्प्रविष्टान्प्रेक्ष्य सोऽग्रणीः स्वयमपि प्रविष्टः । द्वारं च स्वत एव संवृतम् ।
ते चोरा: कंचितकालं गुहायामेव तस्थुः । तावत्तु अलिपवी वृक्षशाखायां स्थितः । सः चिन्तयामास यद्यहं वृक्षादवरूह्य गृहसकाशं गच्छामि, ते चोरा: गुहावहिरागच्छन्ति, अपि च प्राणसंशयं मे भवति इति बिचिन्त्य सः तत्रवतिष्ठत् । अथ केनचित्कालेन द्वारमपावृतम् । तेन च प्रथमं नायको वहिराजगाम। द्वारदेशे च स्थित्वा सोऽग्रणी: सर्वान्सहचरान् बहिर्निःसरतो ददर्श। ततश्च पद्यमेतदपाठीत्
-स्कन्दराज नमस्तेऽस्तु चौर्यपाटवदेशिक ।
दस्युदेव द्वारमिदं संवृतं कृपया कुरु ।।
पठितमात्रेऽस्मिन्पद्ये गुहाद्वारं स्वयमेव संवव्रे । पूर्वमिवैतदपि पद्यमलिपर्व स्फुटमाकर्णयत्। तूष्णीं चावर्त्य कण्ठगतमकरोत् ।
अथ सर्वे चोराः स्वस्वाश्वानारूह्या निष्क्रान्ताः । अलिपवी स्वस्थानं न तत्याज। स हि शशङ्के सद्य एवावतरेयं चेत्, ममापक्रमणात्प्रागेव, कदाचिद्विस्मृतं किमपि वस्तु नेतुं चोरः कश्चन निवर्तेत, दृष्टमात्रं च मां बन्दीकुत्रीत इति ।
सः च चिन्तयामास- किं मया प्रोक्तेन पूर्वपद्येन द्वारमिदं विघटेत ? पश्यामि तावत् । ततः परं दैवस्यायत्तम् । एवं विचिन्त्यासौ बृक्षतोऽवतीर्य गुल्ममध्येन शैलमुखं यावद् बव्राज, पद्यं चैतप्पपाठ
स्कन्दराज नमस्तेऽस्तु चौर्यपाटवदेशिक ।
दस्युदेव द्वारमिदं विवृतं कृपया कुरु ।
अस्मिन् गीतमात्रे द्वारं विवृतम् । गुहाभ्यन्तरं प्रविश्य अलिपवी सर्वतः राशीकृतानि भक्ष्याणि, महाघीणां चीनांशूकानां, कनकस्य रजतस्य च स्थूलस्थूलान्शलाकान्ददर्श। ततोऽसौ स्वर्णपूर्णस् तावतीरजिनगोणीराददे, यावतीर्बोढुं तस्य गर्दभाः प्रभवेयुः । ताश्च गोणीर्यातायातैद्वारदेशमानयत् ।
अथ विवृतिमन्त्रेण द्वारं विवृत्य ता गोणीर्णिष्कास्य रासभपृष्ठान्यारोप्य काण्ठैश्छादयामास । ततोऽसौ संवृतिमन्त्रं व्याजहार द्वारं च सपदि संवृतम् । ततोऽयं द्रुततरं क्रामन्नगरं निवृत्तः ॥
বনগতাগুহা পাঠ্যাংশ টির বাংলা উচ্চারণ
বনগতা গুহা
প্রথমো ভাগঃ
পুরা পারসীকানাং পুরে কস্যপোSলিপৰ্বা চেতি সহোদরৌ বসতঃ স্ম । তয়োর্জনকো নাতিপ্রভূতধনো বভূব। সুতয়োস্তুল্যবৃত্তিরসৌ মৃত্যু সন্নিহিতং প্রেক্ষা নিজং বিত্তাদিকং তয়োঃ সমং ব্যভজৎ। যেন তৌ বিভবাদ্যর্জনবিষয়ে তুল্যাবস্ত স্যাতাম্ । অথ কশ্যপঃ কস্যচিন্মহাধনস্য় পুত্রীমুদবহৎ। সম্পদ্যেব নগরবাসিভিবনিকবরৈস্তুল্যবিভবো বভূব। বিবিধেশ্ট বিলাে কালননয়ৎ। তথা হি প্রভৃতধনত্বাৎ, ঈপ্সিতং কিমপি বস্তু তস্য দূরানদং নাসা।
যথালিপর্বণঃ, তথা তস্য শ্বশুরস্যাপি, অল্পমের বিত্তমাসীৎ। যেন স নিঃশ্রীক উটজে কৃতাবাসঃ, আত্মানং চ কলত্ৰাপত্যানি চ মহতা কষ্টেন পুপোষ। অসৌ প্রত্যহনুযসি সমুখায় ইন্ধনচ্ছেদনায় বিপিনং ব্রজতি। ছিন্নমিন্ধনং ত্রয়ানাং গর্দভানাং পৃষ্ঠগতং করোতি। পুরমানয়তি। তত্র চ বিক্ৰীণীতে। ততশ্চ লরেন ধনেন বৃত্তি করোতি।
অথৈকদালিপৰ্বা নিত্যমিব বনং গতঃ । তত্র চ পর্যাপ্তকায় চিচ্ছেদ। তৎক্ষণা দূরে নভসি বিসর্পৎপাংস্-পটলং তস্য দৃশ্যতানগাৎ। তত্র চ দত্তদৃষ্টিরয়ং ডাই
এয রক্তস্তোমঃ, এতমের দেশমুদ্দিশ্য সবেগং প্রধাত্তানশ্বারোহা বলেনোখাপাতে। যতোংস্মিন দেশে রাজপুরুষাঃ ন সংচরম্ভি, তত তুরংগসাদিভিদস্যুভিমাব্যম্। ততোংসাবীদৃশং প্রচ্ছন্ন কিমপি স্থানং লব্ধ সর্বতো দৃশঃ ব্যাপারয়ামাস, যত্র স চোরাপক্রমণং যাবৎক্ষেণে নিভৃতস্তিতেং।
চোরাস্তু সমীপাগতাপ্রেক্ষা, অসৌ সপদি নিকটবর্তিন মহীরূহমালরোহ। তসং শাখাস্তথা বিপুলাঃ পল্লবঘনাশ্চাসন, যথা তত্র স্থিতোংয়ং স্বয়ং কস্যাপি দৃষ্টিগোচরো ন ভবেৎ। ততো নাতিদূরে বিশালঃ শিলোচ্চয়ে৷ বৰ্ততে স্ম ।ঋজুন্নতস্য যস্য শিখর, মনুজস্য দূরাসদমাসীৎ। অথ তে হয়স্থাঃ, শৈলসা
দিমাসাদ্য অবারোহন। অলিপৰ্বা চ তাগণয়িত্বা বিংশতিদ্বয়মেতানজানাৎ। : স্বম্বসপ্তয়ো দৃঢ়গুল্মশাখাসু বদ্ধাঃ, তেষাং বল্লা অপনীতাঃ, কণ্ঠেষু চ ধান্যস্যূতা । অথ সর্বেঽপি তে স্বস্বপর্যাণগোণীঃ আদদিরে। যা । আসঞ্জিতাঃ। ভারবত্তয়া রজতমহারজতাভ্যাং পূর্ণা ইবাবভূঃ।
অন্যেভ্যো বিশিষ্টাকারস্তেষামেকতমঃ, অলিপর্বণা নায়কত্বেন গৃহীতঃ সঃ শৈলাগ্রভাগং প্রাপ্নোৎ, পপাঠ চ
স্কন্দরাজ নমস্তেঽস্তু চৌর্যপাটবদেশিক।
দস্যুদেব দ্বারমিদং বিবৃতং কৃপয়া কুরু।।
তে চোরাঃ কঞ্চিৎকালং গুহায়ামের তন্তুঃ। তাবত্তু অলিপর্বা বৃক্ষশাখায়াং স্থিতঃ। সঃ চিত্তয়ামাস-যদ্যহং বৃক্ষাদবরুহ্য গৃহসকাশং গচ্ছামি, তে চোরাঃ গুহাদ্বহিরাগচ্ছতি, অপি চ প্রাণসংশয়ং মে ভবতি। ইতি বিচিস্ত্য সঃ তত্রাবতিষ্ঠৎ।অথ কেনচিৎকালেন দ্বারমপাবৃতম্। তেন চ প্রথম নায়কো বহিরাজগাম। দ্বারদেশে চস্থিত্বা সোংগ্রণীঃ সর্বান্সহচরাম্বহির্নিঃসরতো দদর্শ। ততশ্চ পদ্যমেতদপাঠীৎ –
স্কন্দরাজ নমস্তেহস্ত চৌর্যপাটবদেশিক।
দস্যুদেব দ্বারমিদং সংবৃতং কৃপয়া কুরু।।
পঠিতমাত্রেঽস্মিপদ্যে গুহাদ্বারং স্বয়মেব সংবব্রে। পূর্বমিবৈতদপি পদ্যমলিপৰ্বা স্ফুটমাকৰ্ণয়ৎ। তৃষ্ণীº চাবর্ত্য কণ্ঠগতমকরোৎ।
অথ সর্বে চোরাঃ স্বস্বাশ্বানারুহ্য নিষ্ক্রান্তাঃ । অলিপর্বা স্বস্থানং ন তত্যাজ। স হি শশঙ্কে-সদ্য এবাবতরেয় চেং, মমাপক্রমণা প্রাগেব, কদাচিবিস্মৃতং কিমপি বস্তু নেতুং চোর কশ্চন নিবর্তেত, দৃষ্টমাত্রং চ মাং বন্দীকুর্বীত ইতি।
স: চিন্তয়ামাস চ–কিং ময়া প্রোক্তেন পূর্বপদ্যেন দ্বারমিদং বিঘটেত? পশ্যামি তাবৎ। ততঃ পরং দৈবস্যায়ত্তম্। এবং বিচিস্ত্যাসৌ বৃক্ষতোঽবতীর্য গুল্মমধ্যেন শৈলমুখং যাবদ্ধব্রাজ, পদ্যং চৈতৎ পপাঠ
স্কন্দরাজ নমস্তেঽস্ত চৌর্যপাটবদেশিক। দস্যুদেব দ্বারমিদং বিবৃতং কৃপয়া কুরু।। অস্থিগীতমাত্রে দ্বারং বিবৃতম্।
গুহাভ্যত্তরং প্রবিশ্য অলিপর্বা সর্বতঃ রাশিকৃতানি ভক্ষ্যাণি, মহার্ঘাণাং চীনাংশুকানাং, কনকস্য রজতস্য চ স্থূলস্থূলাশলাকান্দদর্শ। ততোঽসৌ স্বর্ণপূর্ণাস্তাবতীরজিনগোণীরাদদে, যাবতীর্বোঢুং তস্য গদভাঃ প্রভবেয়ুঃ। তাশ্চগোণীর্যাতায়াতৈদ্বারদেশমানয়ৎ। অথ বিবৃতিমন্ত্রেণ দ্বারং বিবৃত্য তা গোণীর্ণিষ্কাস্য রাসভপৃষ্ঠান্যারোপ্য কাণ্ঠৈ হাদয়ামাস। ততোঽসৌ সংবৃতিমন্ত্রং ব্যাজহার। দ্বারং চ সপদি সংবৃতম্। ততোঽয়ং দ্রুততরং ক্রামন্নগরং নিবৃত্তঃ।
বনগতা গুহা গদ্যাংশ সারসংক্ষেপ দেখতে নিচে ক্লিক করুন
বনগতা গুহা গদ্যাংশ হতে MCQ TEST
বনগতা গুহা গদ্যাংশ হতে ছোট প্রশ্ন ও উত্তর
বনগতা গুহা পাঠ্যাংশ হতে বিভিন্ন বড় প্রশ্ন উত্তর
- বনগতা গুহা গল্পাংশ অবলম্বনে কশ্যপ ও অলিপর্বার আর্থিক অবস্থার বর্ণনা
- দ্বাদশ শ্রেণীর সংস্কৃত বনগতাগুহা অলিপর্বার চরিত্র
- বনগতা গুহা গল্পটির নামকরণের সার্থকতা বিচার করো
- উচ্চ মাধ্যমিক দ্বাদশ শ্রেণী সংস্কৃত বনগতাগুহা ভাবসম্প্রসারণ
| একাদশ শ্রেণী | দ্বাদশ শ্রেণী |
|---|---|
| Class XI Syllabus | HS Syllabus |
| Class XI Question 2015 | HS Question 2015 |
| Class XI Question 2016 | HS Question 2016 |
| Class XI Question 2017 | HS Question 2017 |
| Class XI Question 2018 | HS Question 2018 |
| Class XI Question 2019 | HS Question 2019 |
| 2020 (NO EXAM) | 2020 (NO EXAM) |
| 2021 (NO EXAM) | 2021 (NO EXAM) |
| Class XI Question 2022 | HS Question 2022 |
